ابدال یا پیشکاران امام زمان (عجّ)(مبحث دوم)

ابدال چه ویژگی هایی دارند؟

در کتابهای شیعه و سنّی روایاتی وجود دارد که پیامبرصلی الله علیه وآله به چند ویژگی از ویژگی های ابدال اشاره فرموده است:

الف) قلب ابدال همانند قلب ابراهیم است.

چنانچه عبادة بن الصّامت از پیامبر نقل کرده که فرمود: «الأبدال ثلاثون رجلاً قلوبهم علی قلب ابراهیم علیه السلام».

شاید مراد پیامبرصلی الله علیه وآله از این تشبیه، این است که این چند نفر از نظر شدّت، صلابت، بردباری و ایستادگی در برابر حمایت از دین خدا همانند حضرت ابراهیم می باشند، که هیچ جریانی نمی تواند آنها را نسبت به دفاع از حریم دین، سست و بی تفاوت کند.

ب) سپر بلای انسان ها

و از ویژگی های بسیار خوب ابدال این است که خداوند به وسیله این وجودهای مقدّس بلاها را از مردم دفع می کند. چنانچه ابن مسعود از پیامبر نقل کرده که فرمود: «یدفع الله بهم عن أهل الأرض؛ خداوند به وسیله آنها بلاها را از مردم زمین دور می گرداند.»

ج) راضی بودن به قضای خداوند

سه ویژگی دیگر برای ابدال نقل شده که پیامبر فرمود: «الرّضا بالقضاء و الصّبر عن محارم الله و الغضب فی ذات الله؛ راضی بودن به حکم و قضای خداوند، پیشه کردن صبر بر محارم خدا - خودداری کردن از آلوده شدن به حرام - و خشمگین شدن برای خدا.»

د) مواسات و احسان و عفو

و از دیگر مشخّصه های ابدال این است که پیامبر فرمود: «یعفون عمّن ظلمهم و یحسنون الی من أساء الیهم و یتواسون فیما آتاهم الله؛ گذشت و عفو می کنند از کسانی که به آنان ظلم کنند، نیکی و احسان می کنند به آنان که در حقّشان بدی کنند، ایثار و مواسات می کنند در آنچه که خدای به آنان داده است.»

ه) جود و سخا و خیرخواهی

همچنین ابن مسعود از پیامبرصلی الله علیه وآله روایت کرده: «پیوسته چهل نفر از امّت من هستند که قلب هایشان همانند قلب حضرت ابراهیم می باشد، خداوند به وسیله آنان - بلاها را - از اهل زمین دور می گرداند که به آنان ابدال گفته می شود.» سپس رسول خدا فرمود: «بدانید که اینان هرگز این مقام را از خواندن نماز و گرفتن روزه و صدقه به دست نیاوردند.» عرض کردند: ای رسول خدا! پس به چه چیز به این مقام رسیدند؟

پیامبر فرمود: «بالسّخاء و النّصیحة للمسلمین؛ به وسیله جود و بخشش و خیرخواهی مسلمانان.»

از کدام ملّیت و در کجا زندگی می کنند؟

با توجّه به روایات گذشته، ابدال نه از طایفه و ملّیت خاصّی هستند و نه از شهر و دیار بخصوصی. بلکه ممکن است یک یا چند نفر از ابدال از یک شهر و یک طایفه بخصوصی باشند و نیز ممکن است هر یک از یک منطقه و شهری باشند.

به ویژه اگر ابدال را بر یاران امام زمان علیه السلام منطبق کنیم که بدون شک، در شهرهای مختلف زندگی می کنند؛ مگر بر نقل فخرالدّین طریحی در مجمع البحرین که چهل نفر از ابدال را از اهل شام و بقیه را از دیگر شهرها می داند.

وی آورده است: «الأبدال قوم یقیم الله بهم الأرض و هم سبعون، أربعون بالشّام و ثلاثون بغیرها؛ ابدال قومی هستند که خداوند به برکت آنها زمین را به پا می دارد و عددشان هفتاد نفر است، چهل نفر در شام و سی نفر در سایر شهرها هستند...»

ناگفته نماند که به طور قطع نمی توان گفت که جایگاه این افراد و نحوه تماس آنان با مردم، کجا و چگونه خواهد بود.

آیا می توان جزو ابدال بود؟

با عنایت به برخی از احادیث، که ابدال در همه دورانها و زمانها و مکانها وجود دارند، بدون شکّ و شبهه ای می توان گفت هر کس با داشتن خصوصیات و ویژگی های یاد شده می تواند از ابدال باشد؛ چراکه روی هیچ ملّیت خاصّی تکیه نشده است. همان گونه که پیامبرصلی الله علیه وآله مردم را به این نکته توجّه داد که هرگز اینان به وسیله نماز و روزه و زکات به این مقام نرسیده اند بلکه به وسیله جود و سخا و خیرخواهی مسلمانان بوده است. و همچنین در پاسخ برخی که عرض کردند: یا رسول الله! ما را بر اعمال و کردار اینان راهنمایی کن. فرمود: «با گذشت کردن از کسانی که در حقّشان ظلم کرده اند و نیز احسان در برابر بدی، مواسات در آنچه که خداوند به آنها داده است...» پس با داشتن چنین صفاتی می توان جزو «ابدال» شد، اگرچه خود او هم به چنین مسئله ای توجّه نداشته باشد. البته این، بدین معنی نیست که هر کس چنین ادّعایی کرد، باید از او پذیرفت!

******

منابع:-سفینةالبحارج1- مجمع البحرین- بحارالانوارج52- مفاتیح الجنان-مسند احمد- المعجم الکبیر، ج 10-فردوس الأخبار، ج 1-حلیةالأولیاء، ج 1